W sprawie o rozwód Sąd może dopuścić dowód z :
- Wysłuchanie małoletniego dziecka przez Sąd
- Dowód z opinii pisemnej oraz ustnej biegłych OZSS czyli Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów
Kiedy Sąd dopuszcza takie dowody w sprawie o rozwód?
Jeśli rodzice posiadają małoletnie dziecko (poniżej 18 roku życia) ważną zasadą jest zachowanie dobra tego dziecka. Sąd będzie badał czy rozwód nie spowoduje naruszenia tego dobra dla dziecka. W przypadku wątpliwości Sądu lub jednej ze stron można powołać dowody , które wyjaśnią następujące pytania:
- u którego rodzica dziecko ma mieszkać ?
- jaki wymiar kontaktów z niemieszkającym rodzicem będzie odpowiedni dla dziecka ?
- czy kontakty z dzieckiem mają odbywać się w obecności kuratora sądowego ?
- czy władza rodzicielska obu rodziców powinna być zachowana , ograniczona lub powinna zostać im zabrana ?
- czy opieka nad dzieckiem naprzemienna jest możliwa do wykonania w tej rodzinie ?
Dowód -Wysłuchanie małoletniego dziecka przez Sąd
Ustawa wskazuje , że Sąd może w sprawach dotyczących dzieci małoletnich jeśli ich rozwój, stopień dojrzałości na to pozwala przeprowadzić dowód z ich wysłuchania. Sąd bierze pod uwagę wtedy zdanie i rozsądne życzenia dziecka. Taka czynność obywa się poza salą posiedzeń sądowych ale w Sądzie.
A teraz z polskiego na polskie co to oznacza.
Czy mamy określone granicę wieku do wysłuchania dziecka przez Sąd- Nie. Jak pokazuje statystyka Wymiaru Sprawiedliwości Sądów powszechnych – najmłodsze dzieci wysłuchiwane przez Sąd miały do tej pory 3 lata przy wysłuchaniu bezpośrednim. Najstarsze miały lat 17.
Katalog spraw do wysłuchania dzieci nie jest zamknięty w żadne granicę ustawowe. Jak wskazują statystki dotyczą one spraw :
- kontakty
- rozwód
- zmianę miejsca zamieszkania/pobytu dziecka
- rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka , inne niż ustalenie pobytu dziecka
- ograniczenie władzy rodzicielskiej
- o rozwiązanie rodziny zastępczej
- o separację
- 0 d0konanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka
- o zakaz styczności
Katalog został wymieniony biorąc pod uwagę ilość spraw gdzie dzieci były wysłuchiwane przez Sąd.
Sprawa o rozwód zajmuje drugie miejsce pod względem ilości przesłuchań małoletnich dzieci w Polsce.
Czynność przeprowadzana jest przez Sąd. Pytania również zadaję sędzia. Pełnomocnicy, mogą złożyć wnioski odnośnie sposobu przeprowadzenia wysłuchania m gdyż dla dziecka jest to bardzo duży stres. Wskazuje się na następujące wytyczne :
- właściwe pomieszczenie
- brak stroju urzędowego
- obecność psychologa lub pedagoga
- bez udziału osób postronnych – stron i pełnomocników
- jeśli dziecko nie wyraża chęci brak przymusu na rozmowę
- przyjazny sposób rozmowy z dzieckiem
- wywiad w formie zabawy
Praktyczne ujęcie
Biorąc pod uwagę sprawy rozwodowe i praktykę z sali sądowej warto dodać, iż dowód z wysłuchania przez Sąd przeprowadzony jest najczęściej na początku postepowań rozwodowych. Często ma to miejsce gdy strony złożą sprzeczne i nie dające pogodzić się wnioski w zakresie opieki i wykonywania władzy rodzicielskiej nad dziećmi oraz złożą wniosek o zabezpieczenie. Dowód z wysłuchania dziecka przez Sąd w prowadzonych przeze mnie sprawach wyprzedzał dowód z opinii biegłych OZSS. Dlaczego ? Praktyka pokazuje, iż daje on możliwość szybszego ustalenia terminu takiej czynności. Biegli specjaliści OZSS ze względu na ilość opinii , które wydają w sprawach , mają długie terminy na wyznaczenie terminu badania. Na Podkarpaciu i Małopolsce zdarza się czas oczekiwania od 4 do 6 miesięcy.
Dowód: – opinia biegłych OZSS
Dowód również nie jest obowiązkowy. Sąd może go przeprowadzić z urzędu lub na wniosek strony. Więcej informacji opisywałam już na blogu Kancelarii w tym miejscu zapraszam do artykułu – Opinia OZSS w sprawie o rozwód.
W skład zespołu badającego w sprawach rodzinnych wchodzi co najmniej dwóch specjalistów. Moja praktyka spraw wskazuje jednak na co najmniej trzy osoby w składzie biorąc pod uwagę Województwo Podkarpackie i Małopolskie. Zadaniem zespołu jest przede wszystkim:
- analiza akt sprawy
- przeprowadzenia osobno wywiadu z rodzicami/ opiekunami , dziećmi
- obserwacja zachować i wzajemnych relacji osób badanych
- charakterystyka psychologiczna osób badanych
- opracowanie na piśmie wniosków i odpowiedzi na pytania Sądu
Testy stosowane podczas badania przez biegłych OZSS
W trakcie badania rodzice rozwiązują również testy. Nie ma dokładnego wykazu testów ale wśród nich pojawiają się:
- Skala Postaw Rodzicielskich
- Kwestionariusz Osobowości Eysencka
- RISB – Test Niedokończonych Zadań Rottera
- Test Matryc Ravena
Czas takiego badania to kilka godzin , jeśli chodzi o znów praktyczne ujęcia to w mojej ocenie nie mniej niż trzy godziny. Na badanie rodzice mogą wziąć ze sobą jedzenie i pycie szczególności dla małoletnich dzieci.
Praktyczne ujęcie:
Badanie przeprowadzane jest przez specjalistów psychologów , pedagogów, lekarzy. Jak opisałam już wcześniej czas oczekiwania w praktyce na przeprowadzenie takiego dowodu jest dłuższy. Badanie trwa najczęściej dłużej niż czynności związane z wysłuchaniem dziecka przez Sąd. Udział psychologa podczas wysłuchania dziecka przez Sąd ma inne cele niż rola biegłego specjalisty podczas przebiegu badania OZSS. W pierwszym przypadku jest to udział zapewniający bezpieczeństwo i prawidłowy przebieg czynności, którą przeprowadza Sąd. W drugim przypadku jest to udział czynny, wykorzystujący wiedzę i praktykę specjalistów przeprowadzających badanie. Jeśli chcemy obszernych wniosków w tematach związanych z opieką nad małoletnimi być może bardzo ważne będzie przeprowadzenie takiego dowodu podczas sprawy o rozwód.
O ile często wysłuchanie dziecka przez Sąd znajduje się w początkowych dowodach w sprawie o rozwód tak dowód z opinii OZSS jest często jednym z ostatnich środków dowodowych i przeprowadzanych czynności przez Sąd w sprawie o rozwód.
Jeśli są jeszcze wątpliwości lub pytania w zakresie tej tematyki zapraszam do indywidulanego spotkania w Kancelarii i kontaktu telefonicznego.
Adw. Klaudia Gąsior
Instagram – @rozwodowamapa